ÜMUMDÜNYA SƏRGİLƏRİ
Dünya üzrə sərgilər müxtəlif məqsədlərə və sahələrə görə müxtəlif kateqoriyalara bölünür. Beynəlxalq Sərgilər Bürosunun (BIE - Bureau International des Expositions) təsnifatına və ümumi praktikaya əsasən, sərgilər aşağıdakı kimi kateqoriyalara ayrılır:
1) Beynəlxalq Sərgilər.
2) Ümumdünya Sərgiləri.
3) Sənaye Sərgiləri.
4) Texnologiya Sərgiləri.
5) Tibb və Səhiyyə Sərgiləri.
6) Ticarət və İstehlak Malları Sərgiləri.
7) Turizm və Səyahət Sərgiləri.
8) Təhsil Sərgiləri.
9) Karyera Sərgiləri.
10) Ətraf Mühit və Kənd Təsərrüfatı Sərgiləri.
11) İncəsənət və Mədəniyyət Sərgiləri.
Ümumdünya Sərgiləri (və ya EXPO sərgiləri) — xalqların texnoloji, sənaye, mədəni və sosial nailiyyətlərini nümayiş etdirmək üçün keçirilən beynəlxalq tədbirlərdir. Bu sərgilər həm tarixi, həm də müasir dövrdə ölkələr arasında əməkdaşlıq, innovasiya və mədəniyyət mübadiləsi üçün mühüm platforma rolunu oynayır.
Ümumi Məlumat
• İlk Ümumdünya Sərgisi: 1851-ci ildə Londonda, Hayd-parkda keçirilmişdir. Əsas cazibəsi “Crystal Palace” idi.
• Təşkilatçı: 1928-ci ildən etibarən Beynəlxalq Sərgilər Bürosu (BIE) bu sərgilərin əsas idarəedici orqanıdır.
• Sərgi növləri:
• Universal sərgilər – ən böyük və genişmiqyaslı sərgilərdir.
• Beynəlxalq sərgilər – daha spesifik mövzulara həsr olunur.
• Bağçılıq sərgiləri – əsasən ətraf mühit və təbiətə fokuslanır.
• Müddət: Adətən 3 həftədən 6 aya qədər davam edir.
Tarixi Dövrlər
Ümumdünya sərgilərinin inkişafı üç əsas dövrə bölünür:
1. Sənaye dövrü (1851–1938) – texnoloji və sənaye nailiyyətləri ön planda idi.
2. Mədəniyyət mübadiləsi dövrü (1939–1987) – mədəniyyət və beynəlxalq dialoq vurğulanırdı.
3. Milli brending dövrü (1988–indiyədək) – ölkələr öz imiclərini və innovasiyalarını təqdim edirlər.
Azərbaycanın İştirakı
Azərbaycan EXPO sərgilərində fəal iştirak edir və milli pavilyonları vasitəsilə öz mədəniyyətini, ekoloji təşəbbüslərini və diplomatik mövqeyini nümayiş etdirir. Məsələn:
• EXPO 2020 Dubay sərgisində Azərbaycan pavilyonu “Təbiətlə harmoniya” mövzusunda qurulmuşdu.
• Azərbaycanın EXPO sərgilərində iştirakı həm də “yumşaq güc” siyasətinin bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.